Γλαύκωμα
Το γλαύκωμα είναι κύρια και συχνή αιτία τύφλωσης στο δυτικό κόσμο. Πολλοί άνθρωποι γνωρίζουν ότι το γλαύκωμα σχετίζεται με την πίεση του ματιού. Στη πραγματικότητα όμως το γλαύκωμα είναι ασθένεια του οπτικού νεύρου και η πίεση του ματιού είναι ένας βασικός παράγοντας που σχετίζεται με τη βλάβη του. Το οπτικό νεύρο (ονομάζεται επίσης και 2ο κρανιακό νεύρο) μεταφέρει τις εικόνες που βλέπουμε από τον αμφιβληστροειδή στον εγκέφαλο και μοιάζει με ηλεκτρικό καλώδιο που περιέχει εκατοντάδες χιλιάδες σύρματα. Κάθε σύρμα ή νευρική ίνα μεταφέρει ένα μήνυμα στον εγκέφαλο και αυτά τα μηνύματα ενώνονται όλα μαζί και αποτελούν την όραση. Το γλαύκωμα προκαλεί βλάβες στις νευρικές ίνες, δημιουργώντας «τυφλά» σημεία ή «τυφλές» περιοχές στο οπτικό μας πεδίο.

 

 

alt alt  

alt alt  

 

 


Οι άνθρωποι παρατηρούν τίς «τυφλές» περιοχές, όταν ήδη έχει προκληθεί σημαντική βλάβη σε πολλές νευρικές ίνες. Εάν όλο το νεύρο καταστραφεί, επέρχεται τύφλωση.

Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία από τον οφθαλμίατρο σας είναι τα κλειδιά της αποφυγής της καταστροφής του οπτικού νεύρου και της τύφλωσης από το γλαύκωμα.

Αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση.

Ένα υγρό που λέγεται υδατοειδές ρέει μέσα στο μάτι συνεχώς. Αυτό το υγρό, δεν αποτελεί μέρος των δακρύων. Η παραγωγή του υδατοειδούς υγρού γίνεται πίσω από την ίριδα και η παροχέτευση μπροστά από την ίριδα κοντά στην «ρίζα» της. Την όλη  διαδικασία παραγωγής και αποχέτευσης, μπορούμε να την συγκρίνουμε με ένα νεροχύτη που έχουμε τη βάνα του συνεχώς ανοιχτή. Αν ο αποχετευτικός σωλήνας κλείσει, το νερό συγκεντρώνεται στον νεροχύτη και η πίεση αυξάνεται. Εάν λοιπόν η αποχετευτική γωνία του ματιού κλείσει, η πίεση του υγρού αυξάνεται και αυτό προκαλεί βλάβη στο οπτικό νεύρο.

Τύποι γλαυκώματος.

Υπάρχουν 3 βασικοί τύποι πρωτογενούς γλαυκώματος:
1. Χρόνιο Γλαύκωμα Ανοικτής Γωνίας.
Είναι ο συχνότερος τύπος γλαυκώματος. Συμβαίνει όταν η παροχετευτική γωνία του ματιού γίνεται λιγότερο αποτελεσματική με την πάροδο του χρόνου. Αυτό προκαλεί μια βαθμιαία αύξηση της πίεσης μέσα στο μάτι.  Αν αυτή η αυξημένη πίεση προκαλέσει βλάβη του οπτικού νεύρου, τότε μιλάμε για χρόνιο γλαύκωμα ανοικτής γωνίας. Περισσότεροι από το 90% των γλαυκωματικών ασθενών πάσχουν από αυτό τον τύπο γλαυκώματος. Το χρόνιο γλαύκωμα ανοικτής γωνίας προκαλεί βλάβες στην περιφερική όραση σταδιακά και ανώδυνα. Οι πάσχοντες αντιλαμβάνονται το πρόβλημα όταν έχει ήδη συμβεί σοβαρή βλάβη.
2. Γλαύκωμα Κλειστής Γωνίας.
Μερικές φορές η παροχετευτική γωνία του ματιού ξαφνικά κλείνει με αποτέλεσμα την δημιουργία οξέως γλαυκώματος. Η όλη διαδικασία στο προηγούμενο παράδειγμα μας ομοιάζει με ένα φύλλο χαρτιού που μπλοκάρει ξαφνικά την αποχέτευση του νερού. Στο μάτι η ίριδα λειτουργεί σαν φύλλο χαρτιού που κλείνει εντελώς την γωνία παροχέτευσης. Η πίεση του ματιού αυξάνει γρήγορα  δημιουργώντας τα παρακάτω συμπτώματα:

  • θολή όραση
  • οξύ πόνο
  • πονοκέφαλο
  • ναυτία και εμετό
  • ουράνιο τόξο και φωτοστέφανοι γύρω από φως.

 

Εάν δεν αντιμετωπισθεί  έγκαιρα οδηγεί στην τύφλωση. Σε αυτές τις περιπτώσεις απαιτείται άμεση επικοινωνία με οφθαλμίατρο.
Το πιο σταδιακό και ανώδυνο κλείσιμο της γωνίας παροχέτευσης λέγεται χρόνιο γλαύκωμα κλειστής γωνίας και συναντάται συχνότερα σε ανθρώπους από την Αφρική και την Ασία.
3. Γλαύκωμα κανονικής ή χαμηλής πίεσης.
Υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες η πίεση του ματιού είναι φυσιολογική ή κατώτερη του φυσιολογικού και παρόλα αυτά το μάτι να πάσχει από γλαύκωμα. Το γλαύκωμα αυτό ονομάζεται γλαύκωμα κανονικής ή χαμηλής πίεσης και συνήθως οφείλεται σε χαμηλά επίπεδα πίεσης στην οφθαλμική αρτηρία ή διαταραχές της μικροκυκλοφορίας του αίματος γενικότερα. Σε αυτή την περίπτωση πιθανές αλλοιώσεις μπορεί να παρατηρηθούν και στον υπόλοιπο νευρικό ιστό.

 

 

alt alt  

 

 

Μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου: μέσα σε κύκλους παρατηρείται μικρογλοίωση με εκφύλιση των νευροαξόνων και των γαγγλοιακών κυττάρων, αγγειακής αιτιολογίας

Παραλλαγές του πρωτογενούς γλαυκώματος, αποτελούν άλλοι δύο τύποι: το χρωστικό και το ψευδο-αποφολιδωτικό (για να δείτε περισσότερα για το ψευδοαποφολιδωτικό γλαύκωμα πατήστε  εδώ) .


Άλλη κατηγορία γλαυκώματος είναι το δευτερογενές γλαύκωμα.
Προκαλείται όταν η γωνία παροχέτευσης καταστρέφεται κάτω από  ειδικές συνθήκες όπως:

  • τραύμα οφθαλμού
  • συγκεκριμένα φάρμακα  (στεροειδή)
  • όγκοι
  • λοίμωξη
  • μη φυσιολογικά αγγεία
  • άλλα αίτια

 
Τέλος, ειδική αναφορά θα πρέπει να γίνει για το συγγενές γλαύκωμα.
Στην σπάνια αυτή περίπτωση η αποχετευτική γωνία είναι σχηματισμένη ανώμαλα από την γέννηση του ατόμου.
Οι γονείς μπορεί να παρατηρήσουν ότι το μάτι του παιδιού τους:

  • μεγαλώνει (είναι πιο ελαστικό από ότι το μάτι του ενήλικα)
  • γίνεται θολό
  • υγραίνεται και κλείνει στο φως

Το  παιδί πρέπει να εξετασθεί από τον οφθαλμίατρο αμέσως.


Διαγνωστική του γλαυκώματος.

Η τακτική εξέταση από τον οφθαλμίατρο είναι ο καλύτερος τρόπος για να διαγνωσθεί το γλαύκωμα.
Ο οφθαλμίατρος είναι το μόνο άτομο το οποίο  μπορεί να διαγνώσει και να θεραπεύσει το γλαύκωμα με ότι εκείνος κρίνει απαραίτητο (κολλύρια, χάπια, laser, χειρουργική επέμβαση).

Κατά την διάρκεια πλήρους οφθαλμολογικού ελέγχου ο οφθαλμίατρος σας:

  • θα μετρήσει την ενδοφθάλμια πίεση (τονομέτρηση)
  • θα μετρήσει την ενδοφθάλμια πίεση πολλές φορές κατά την διάρκεια μίας, δύο ή τριών ημερών (τονομετρική καμπύλη)
  • θα κάνει οφθαλμοσκοπικό έλεγχο (στερεοσκοπικό ή δισδιάστατο) της κεφαλής του οπτικού νεύρου

 

alt alt  

 

Φωτογραφία του βυθού του οφθαλμού: παθολογική εικόνα της κεφαλής του οπτικού νεύρου σε ασθενή με γλαύκωμα.  

  • θα εξετάσει την γωνία παροχέτευσης του βολβού η οποία βρίσκεται μεταξύ του κερατοειδούς και της ίριδας (γωνιοσκοπία)
  • ενδοφθάλμια πίεση υψηλότερη του φυσιολογικού δεν συνιστά από μόνη της γλαύκωμα και εξαρτάται εκτός των άλλων απο το πάχος του κερατοειδούς που θα πρέπει να μετρηθεί (παχυμετρία) για να προκύψει η πραγματική ενδοφθάλμια πίεση
  • η απώλεια όρασης συνήθως ξεκινά με διαταραχή της περιφερικής όρασης γι’αυτό θα γίνει εκτίμηση των οπτικών πεδίων κάθε ματιού

 

 

 

 

alt alt

Οπτικό πεδίο σε γλαυκωματικό ασθενή


          θα κάνει καταγραφή του πάχους της στιβάδας των νευρικών ινών, της τρισδιάστατης μορφολογίας της κεφαλής του οπτικού νεύρου και της σταδιοποίησης τυχόν βλαβών με χρήση μηχανημάτων υψηλής τεχνολογίας (οπτική τομογραφία συνοχής – OCT, HRT).

alt alt

 

alt alt

alt alt


Μερικοί από αυτούς τους ελέγχους δεν είναι απαραίτητοι για κάθε πάσχοντα, οι περισσότεροι όμως, πρέπει να επαναλαμβάνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα.


Παράγοντες κινδύνου

  • οικογενειακό ιστορικό γλαυκώματος ή σακχαρώδους διαβήτη
  • προχωρημένη ηλικία
  • παλαιότερα τραύματα στο μάτι
  • ιστορικό βαριάς αναιμίας
  • αγωγή με στεροειδή φάρμακα
  • αφρικανοί πρόγονοι (αφορά κυρίως μικτούς πληθυσμούς πχ ΗΠΑ και βορειοδυτική Ευρώπη).

Ο οφθαλμίατρος σας θα αξιολογήσει όλους τους παράγοντες πριν αποφασίσει αν χρειάζεστε αντιγλαυκωματική θεραπεία. Εάν ο κίνδυνος για γλαύκωμα είναι μεγαλύτερος του φυσιολογικού αλλά δεν έχετε βλάβη στο οπτικό νεύρο τότε θα χαρακτηρισθείτε ως "ύποπτος γλαυκώματος" και θα πρέπει να υποβάλλεστε σε περιοδικό έλεγχο.

Θεραπεία

Τα άτομα με οποιονδήποτε τύπο γλαυκώματος χρειάζονται τακτική εξέταση. Το γλαύκωμα μπορεί να χειροτερέψει χωρίς ο ασθενής να το αντιληφθεί και έτσι η θεραπεία να χρειασθεί αλλαγή με την πάροδο του χρόνου.
Η βλάβη που προκαλεί το γλαύκωμα δεν είναι αναστρέψιμη. Η όλη αντιμετώπιση σκοπό εχει να καθυστερήσει ή να αποτρέψει επιπλέον βλάβη του οπτικού νεύρου και όχι να θεραπεύσει τις ήδη υπάρχουσες βλάβες.

Φάρμακα

Το γλαύκωμα συνήθως ελέγχεται με κολλύρια και σπάνια σε συνδυασμό με χάπια.
Αυτή η αγωγή μειώνει την ενδοφθάλμια πίεση, είτε ελαττώνοντας την παραγωγή υδατοειδούς υγρού, είτε βελτιώνοντας την αποχέτευση του.
Για να είναι αποτελεσματική η θεραπεία, πρέπει να είναι τακτική και συνεχής.
Η θεραπεία συχνά συνοδεύεται από ανεπιθύμητα φαινόμενα (αίσθηση ξένου σώματος, ερυθρότητα, θολερότητα, πονοκέφαλος, χρωματισμός της ίριδας, μεγάλωμα των βλεφαρίδων),  αρκετά από τα οποία εξαφανίζονται συνήθως μετά από μερικές εβδομάδες. Σημαντικές παρενέργειες είναι αλλαγές στο σφυγμό και την αναπνοή, περιπτώσεις κατά τις οποίες πρέπει να επικοινωνήσετε άμεσα με τον οφθαλμίατρό σας.
Τα χάπια μπορεί να προκαλέσουν: "μούδιασμα" στα δάκτυλα των χεριών και των ποδιών, υπνηλία, απώλεια όρεξης, εντερικές ανωμαλίες ακόμη και νεφρολιθίαση ("πέτρα" στα νεφρά).


LASER

Υπάρχουν διάφορες Laser χειρουργικές μέθοδοι για τα διάφορα είδη γλαυκώματος.
Για το χρόνιο γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας, το laser στο επίπεδο της παροχετευτικής γωνίας (τραμπεκουλοπλαστική), βοηθά την φαρμακευτική αγωγή να ελέγξει την πίεση.
Για το γλαύκωμα κλειστής ή στενής γωνίας, γίνεται μια "τρύπα" στην ίριδα (ιριδοτομή) για να αποκαταστήσουμε την ροή του υδατοειδούς υγρού στην γωνία παροχέτευσης.

Χειρουργική επέμβαση

Εάν η χειρουργική επέμβαση είναι απαραίτητη για τον έλεγχο του γλαυκώματος, ο οφθαλμίατρος σας θα χρησιμοποιήσει μικροσκοπικά εργαλεία για να κατασκευάσει ένα νέο "δρόμο" παροχέτευσης του υδατοειδούς υγρού. Η όλη διαδικασία είναι απλή, διαρκεί λίγο, γίνεται με την χρήση μικροσκοπίου και δεν είναι απαραίτητη η εισαγωγή του ασθενούς στο θεραπευτήριο (συνήθως παραμονή λίγων ωρών είναι αρκετή).

Το γλαύκωμα και εσείς

Η θεραπευτική “ομάδα” του γλαυκώματος αποτελείται από δυο κυρίως άτομα: το γιατρό σας και εσάς!
Θυμηθείτε ότι πρόκειται για την δική σας όραση και οφείλετε να την διατηρήσετε.
Την φαρμακευτική αγωγή ποτέ δεν θα την σταματήσετε ή θα την αλλάξετε χωρίς να συμβουλευθείτε τον γιατρό σας.
Τακτική εξέταση από τον οφθαλμίατρο είναι σημαντική για να ελεγχθούν τυχόν αλλαγές στην κατάσταση σας.
Είναι επίσης σημαντικό να αναφέρετε στους γιατρούς άλλων ειδικοτήτων τα φάρμακα που χρησιμοποιείτε για τα μάτια.

Για τους μη πάσχοντες από γλαύκωμα πρέπει να τηρηθεί το παρακάτω πρόγραμμα ελέγχου:

  • κάθε 3 - 5 χρόνια, εάν η όραση δεν έχει αλλάξει.
  • κάθε 1 - 2 χρόνια, εάν κάποιο μέλος της οικογένειας έχει γλαύκωμα ή σακχαρώδη διαβήτη.
  • εάν στο παρελθόν είχατε σοβαρό τραύμα στο μάτι.
  • εάν παίρνετε αγωγή με στεροειδή φάρμακα.

 

 
hondos-new-banner