Τοιχογραφίες και πολύτιμα εργαλεία στο Οφθαλμιατρείο
Άγνωστοι θησαυροί στο φως.

Πλημμυρισμένο με τοιχογραφίες και οροφογραφίες αποκαλύπτεται πως ήταν το ιστορικό κτίριο, στην καρδιά της Αθήνας.
Θησαυρός που ίσως το σώσει από νέες επεμβάσεις που απειλούν την ταυτότητά του.

Κρυμμένο καλά εδώ και δεκαετίες κρατούσε το μυστικό του το μοναδικό «νεοβυζαντινό» κτίριο της Αθήνας, το Οφθαλμιατρείο, στη συμβολή των οδών Πανεπιστημίου και Σίνα: τοίχους και οροφές γεμάτους με εντυπωσιακές χρωματιστές τοιχογραφίες. Μυστικό το οποίο τώρα που αποκαλύφθηκε κάτω από στρώσεις λαδομπογιάς και πλαστικού είναι ίσως κι εκείνο που θα μπορέσει να σώσει το διατηρητέο μνημείο από επεμβάσεις που θεωρείται ότι θα το επιβαρύνουν υπερβολικά.


Δύο τριώροφες προσθήκες συνολικού εμβαδού 300 τ.μ. και ύψους άνω των 11 μ. που βρίσκονται στα σκαριά για να λύσουν το πρόβλημα χώρου του Οφθαλμιατρείου εκτιμάται ότι θα αλλοιώσουν την εικόνα του κτιρίου, που σχεδιάστηκε εξαρχής για νοσοκομείο οφθαλμιώντων από τον Δανό αρχιτέκτονα Χανς Κρίστιαν Χάνσεν και θεμελιώθηκε το 1847, ενώ θα κρύψουν δύο από τις όψεις του μνημείου που θυμίζει εκκλησία (ανάλογο ενδεχόμενο είχε αποφευχθεί στο παρά πέντε το 1976).

Ακόμη πιο επιβαρυντικές θεωρούνται οι επεμβάσεις στο εσωτερικό του, που το έχουν μετατρέψει τους τελευταίους μήνες σε γιαπί, ώστε να «θεραπευθούν» πληγές που προκάλεσε ο σεισμός του 1999. Χιλιάδες καλώδια και σωληνώσεις που απαιτούνται για τη λειτουργία σύγχρονων χειρουργείων θα γίνουν αιτία να χαθούν οι εντυπωσιακές οροφογραφίες του, ενώ σύμφωνα με τη μελέτη αλλάζουν θέση ακόμη και τα κλιμακοστάσια.

«Οι προσθήκες, πέραν του ότι είναι αντίθετες στον ισχύοντα αρχαιολογικό νόμο, είναι και απαράδεκτες. Το κτίριο δεν αντέχει τόσο βαριά χρήση και κινδυνεύει να χάσει την ταυτότητά του. Το καλύτερο θα ήταν να μετατραπεί εν μέρει σε μουσείο της ιστορίας του, καθώς διαθέτει μια πλούσια συλλογή ιατρικών εργαλείων, και να φιλοξενεί ταυτοχρόνως γραφεία και εξωτερικά ιατρεία», σχολιάζουν επιστήμονες του Πολυτεχνείου τις επεμβάσεις στο Οφθαλμιατρείο που γίνονται με άδεια του υπουργείου Πολιτισμού. Ζήτημα για το οποίο ενδέχεται να υπάρξει προσφυγή και στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

Κλειδί για τα όσα συμβαίνουν σε ένα από τα αρχαιότερα νοσηλευτικά ιδρύματα της χώρας και τα πρώτα οφθαλμολογικά νοσοκομεία του κόσμου είναι μια παρατυπία που έγινε το καλοκαίρι του 2004 στο ΥΠΠΟ. Η μελέτη για τις επεμβάσεις δεν πέρασε όπως θα έπρεπε σύμφωνα με τον αρχαιολογικό νόμο από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων, αφού πρόκειται για μείζονος σημασίας μνημείο, αλλά από τοπικό συμβούλιο. Και ενώ γίνεται σαφές από τον ίδιο νόμο (ισχύει από το 2002) ότι δεν επιτρέπονται προσθήκες σε μνημεία, στο Οφθαλμιατρείο δεν εγκρίθηκε μόνο μία, αλλά δύο!

Σωτήριο ίσως αποδειχθεί το γεγονός ότι οι τοιχογραφίες- με γεωμετρικά και φυτικά μοτίβα σε αποχρώσεις του γαλάζιου, του καφέ και του κόκκινου- που είχαν αρχίσει να διαφαίνονται στις πρώτες δοκιμαστικές τομές τώρα αποκαλύπτονται σε όλο τους το μεγαλείο σε κάθε γωνιά του κτιρίου και μάλιστα σε πολλαπλές στρώσεις. Και επειδή η συντήρησή τους είναι και το μοναδικό θέμα του Οφθαλμιατρείου που έχει εγκριθεί από το ΚΣΝΜ, ίσως δώσει την αφορμή για επανεξέταση ολόκληρης της μελέτης.

 
"Θησαυρός θεωρείται η συλλογή παλαιών ιατρικών εργαλείων που διαθέτει το Οφθαλμιατρείο. Αριστερά, παλαιό μηχάνημα για την επίδειξη των κινήσεων των μυών και δεξιά, το βαλιτσάκι με τα εργαλεία του πρώτου διευθυντή του Οφθαλμιατρείου Ανδρέα Αναγνωστάκη "

Το κόστος των επεμβάσεων στο Οφθαλμιατρείο έχει προϋπολογισμό 8,8 εκατ.
ευρώ


Σκάνδαλο πριν θεμελιωθεί

Η μάστιγα της εποχής, το τράχωμα (μεταδοτικό νόσημα του επιπεφυκότος των βλεφάρων που οδηγεί σε τύφλωση), ήταν από τις βασικές αιτίες για να ιδρυθεί το Οφθαλμιατρείο. Η πόλη το 1854 είχε γεμίσει τυφλούς καθώς το τράχωμα ήταν η σοβαρότερη ασθένεια των ορφανών της Αίγινας. Με πανελλήνιο έρανο αγοράστηκε το οικόπεδο, χτίστηκε το Οφθαλμιατρείο και αγοράστηκε ο εξοπλισμός. Τελικά το έργο, που κόστισε 18.821,33 δρχ., δεν γλίτωσε από το σκάνδαλο. Κι αυτό διότι το οικόπεδο αγοράστηκε προς 4 δρχ./τετρ. πήχυ όταν ακριβώς δίπλα το οικόπεδο για την καθολική εκκλησία αγοράστηκε προς 2,92!

Το Οφθαλμιατρείο, που αντιγράφει άγνωστη βυζαντινή εκκλησία της Αθήνας, θεμελιώθηκε το 1847 και εγκαινιάστηκε το 1854 σε σχέδια που ολοκλήρωσε ο Λύσανδρος Καυτατζόγλου (αρχιτέκτων και της καθολικής εκκλησίας). Έδωσε το όνομά του στη σημερινή οδό Σίνα, τότε λεγόταν οδός Τυφλοκομείου! Τα πρώτα 8 χρόνια είχε 600 ασθενείς ετησίως. Σήμερα ξεπερνά τους 60.000.

Tης Μαίρης Αδαμοπούλου
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Τετάρτη 24 Μαρτίου 2010 στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ.
Στοιχεία από το βιβλίο των Μ. Καρδαμίτση - Αδάμη και Α. Παπανικολάου - Κρίστενσεν «Το Οφθαλμιατρείο Αθηνών», έκδ. DΙΑ.
 
hondos-new-banner